ANADOLU ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANELERİ KONSORSİYUMU (ANKOS)’UN KURULMASINA NEDEN İHTİYAÇ DUYULDU?

Bilgi, hız ve teknoloji çağı olarak nitelendirilen çağımızda; güvenilir bilgiye en hızlı ve en kolay şekilde ulaşmak önem kazanmış, bilginin basılı ortamdan elektronik ortama aktarılması yaygınlaşmış, teknoloji bilgiye ulaşmada neredeyse sınırsız olanaklar sunar hale gelmiştir. İnternetin bilgi paylaşımı, işbirliği ve ticaret için yeni bir evrensel alan yaratmasıyla birlikte konsorsiyumların zorunluluk haline gelmesi sonucu; elektronik dergiciliğin başladığı 2000’li yıllardan itibaren dünyadaki büyük kütüphaneler bir araya gelerek kullanıcının bilgiye erişimini daha kolay ve ekonomik hale getirmek amacıyla konsorsiyumlar oluşturmuşlardır. Ülkemizde de aynı amaçla kurulan ANKOS (Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu), 2000 yılında 12 üye kurumun üç veritabanına ortak aboneliğiyle çalışmalarına başlamıştır. ANKOS bugün 40’dan fazla yayıncının 88 ayrı veri tabanıyla 1440 anlaşması bulunan; 198 üniversite ve araştırma kurumunun üye olduğu, 40’a yakın çalışanı ile uluslararası alanda da yerini almış bir konsorsiyum, mesleki bir birlik, büyük bir gönüllü topluluğudur.

ANKOS’UN AMACI:
Üniversite ve araştırma kütüphanelerinin en uygun fiyatla, en fazla e-bilgi kaynağına erişimlerini sağlamak, ölçek ekonomisi çerçevesinde bu ürünlere yapılan yatırımı paylaşmak, Türkiye’deki akademisyen ve öğrencilerin küresel bilgi ağına en üst düzeyde erişimlerini gerçekleştirerek, eğitim ve araştırmaya kütüphanelerin desteğini arttırmak için ortak çalışmalar yürütmektir.

KONSORSİYUM AMAÇLARI :
– Abone olunan veya satın alınan e-kitapların veritabanlarının rasyonel gelişiminin göz önüne alınması ve konsorsiyuma katılan kurumların kullanıcılarının eğitimsel ve araştırmaya yönelik ihtiyaçlarının karşılanması için daha fazla kaynağın alımı gibi konularda üyeler arasında ortak politika birliğinin sağlanması.
– Personelin sürekli eğitiminin ve personel değişiminin üye kütüphaneler arasında sağlanması.
– Telif hakları, lisans anlaşmaları ve dünyadaki diğer konsorsiyumlar konusunda yurt içi ve yurt dışında uygun enstitü ve organizasyonlarla işbirliği yapılarak, ANKOS’un uluslararası gelişmelere katılımının arttırılması.
– Türkiye Akademik Kütüphaneleri’nin gelişmesinin sağlanması için gerekli girişimlerde bulunulması.

ANKOS’UN ORGANİZASYON YAPISI

ANKOS’un organizasyon yapısı; ANKOS Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyeleri’nden oluşmaktadır.

ANKOS Başkanı:
İsmail ÇETİNKAYA – Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi

Yönetim Kurulu Üyeleri:
Ayça AYDEMİR MAZLUMOĞLU – Acıbadem Üniversitesi
Zeynep METİN – Boğaziçi Üniversitesi
Özlem EFE – Özyeğin Üniversitesi
Mine KESKİN – Kırıkkale Üniversitesi
Hanife Gül BOZKURT – Adnan Menderes Üniversitesi
İlhami TÜRKYILMAZ – Amasya Üniversitesi

ANKOS çatısı altında; “ANKOS Çalışma Grupları”, “ANKOS Araştırma Grupları” ve “ANKOS Veritabanı Sorumluları” görev yapmaktadır.

ANKOS ÇALIŞMA GRUPLARI:

  • Lisans Anlaşmaları Grubu (LAG)
  • Halkla İlişkiler Grubu
  • Kullanıcı İstatistikleri Grubu
  • Açık Erişim ve Kurumsal Arşivler Grubu
  • Akademi Çalışma Grubu
  • Ankos Veritabanı Değerlendirme Çalışma Grubu

ANKOS ARAŞTIRMA GRUPLARI:
– İşbirliği ve Çalışma Grubu

ANKOS VERİTABANI SORUMLULARI


ANKOS’UN YAPTIĞI ÇALIŞMALAR:

ANKOS profesyonel kütüphanecileri ile ülkemiz bilim dünyasının ihtiyaçları doğrultusunda yeni ürünleri takip etmekte ve değerlendirmektedir. Bilgi dünyasındaki gelişmelerin takibinde; kalkınmış ülkelerde kütüphane bütçelerinin üniversite bütçelerine oranının %3-4 civarındayken, bu oranın ülkemizde ortalama %1 civarında olduğu gerçeğinden yola çıkarak; ülkemizdeki üniversite kütüphane bütçeleri arasındaki büyük farklılıklar olmasının, kütüphane bütçelerinin yetersizliğinin yanı sıra yıl içinde çok geç açılmasının, ihale yasası ve uygulamalarındaki olumsuzlukların, yeterli ve nitelikli personel sayısındaki eksikliğin kütüphanelerin verimliliğini dolayısıyla araştırmacı ve öğrencilerin bilgiye erişimini olumsuz olarak etkilediği bilinç ve sorumluluğuyla hareket etmektedir.

ANKOS ülkemizdeki kütüphaneler ve kütüphaneciler arasında işbirliğinin gelişmesine; genç nesil kütüphanecilerin çağdaş kütüphanecilik alanlarında bilgilerini artırmalarına; e-bilgi kullanımı, sunumu ve değerlendirme konularında deneyim sahibi olmalarına neden olmuştur. Web 2.0, kütüphane 2.0 gibi web tabanlı bilgi teknolojilerini kullanan yeni nesil bilgi kullanıcıların beklentilerini de karşılamaya çalışan ANKOS, profesyonel kütüphanecileri ile ülkemiz bilim dünyasının ihtiyaçları doğrultusunda e-bilgi pazarını takip etmekte, değerlendirmekte ve üyelerinin bilgisine sunmaktadır. ANKOS Web sitesi sürekli güncellenerek paydaşlarının bilgi paylaşım platformu olmuştur.

Kütüphaneler olarak sahip olunan kaynak ve hizmetlerin yeterince tanıtılıp anlatılmasının öneminden yola çıkarak ANKOS, kütüphane bütçelerinden harcanan paranın karşılığını almak için yeni yollar bulmada yardımcı olması amacıyla, 2009 yılında ANKOS – ÜNAK işbirliği ile Zuzana Helinsky’nin “Kütüphane Kaynak ve Hizmetlerini Pazarlama – Pratik Rehber” isimli kitabın Türkçe çevirisi yapılarak basımı gerçekleştirilmiştir.

2001 yılından bu yana her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen ANKOS yıllık toplantılarıyla, kütüphaneciler ve firma temsilcileri bir araya gelmekte ve kütüphaneciler bilgi dünyasındaki son gelişmeleri takip ederek, yeni ürünler konusunda bilgi sahibi olabilmektedirler.


ANKOS ÜYELİĞİ

ANKOS, Türkiye ve KKTC üniversiteleri ve yüksek öğrenim kurumlarından konsorsiyum oluşturarak elektronik kaynak aboneliği alanlarla, kurucu üyelerinin oluşturduğu; kütüphane / bilgi hizmetleri sorumluları nezdinde temsil edilen kurumsal bir oluşumdur. Tüm Türkiye ve KKTC üniversiteleri ve yüksek öğrenim kurumları doğal olarak ANKOS aday üyesidirler ve başvuruda bulundukları takdirde aday üye olarak kayda alınır, deneme erişimlerinden yararlandırılır; abonelik başlatmaları halinde aday üyelikten üye kategorisine geçirilirler.

ANKOS, ülkemizde araştırma faaliyetlerini desteklemek amacıyla, araştırma – eğitim çalışmaları ve bilgi hizmetleri bağlamında elektronik kaynak aboneliği veya alımı açısından ANKOS’la işbirliği yapma gereksinimi duyan kuruluşları Yönetim Kurulu’nun yapacağı inceleme sonucunda başvuru uygun görülürse, ilgilenilen ürünün üreticisi de katılımı onayladığı takdirde Konsorsiyum Katılımcısı Kuruluşlar kapsamında deneme erişimlerinden yararlandırır ve belirli ürünlerin konsorsiyumlarına dahil eder.  Ancak ANKOS üyesi kurumlardan, yöneticilerinin izniyle görevlendirilen gönüllüler tarafından yürütülen bu çalışmalarda, işi yürütmek için gereken zamanın ayrılabilecek zamanı aşması halinde ANKOS bu tür katılımlar için kota koyma, katılımı dondurma hakkını saklı tutar.

NASIL ANKOS  ÜYESİ  /  KATILIMCI KURUMU OLUNUR?
Üniversiteler ve diğer kamu araştırma kuruluşları üye /  katılımcı kuruluş olmak üzere ANKOS Başkanlığı’na aşağıdaki belgelerle başvurabilirler:

  • ANKOS üyeliği için üniversitelerin kullanacağı resmi yazı örneğini buradan indirebilirsiniz.
  • Diğer kamu araştırma kuruluşları için katılımcı formunu buradan indirebilirsiniz.

ANKOS üyeliği olmayan kurumlar ANKOS listelerine üye olamaz, deneme veritabanlarının kullanımından ve indirimli konsorsiyum fiyatlarından yararlanamazlar.


ANKOS’UN ÜYELİKLERİ
:

Diğer ülkelerdeki kütüphanelerle uluslararası dayanışmaya kuruluşundan beri büyük önem veren ANKOS; Portekiz, İspanya, İtalya ve Yunanistan’ın dâhil olduğu Güney Avrupa Kütüphaneler Birliği’nin (SELL-Southern European Libraries Link) 2001 yılından bu yana üyesidir. Her yıl düzenli toplantılar yapılarak görüş alışverişinde bulunulan SELL toplantısı, 2009 yılında 18-20 Mayıs tarihlerinde İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir.

Ticari yayıncıların tekellerini kırmak, bilimsel dergilerdeki fiyat artışlarını önlemek ve rekabet ortamı yaratmak amacıyla 1999 yılında Amerika’da kurulmuş olan Bilimsel Yayıncılık ve Akademik Kaynaklar Birliği’nin (SPARC-The Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition) 2002 yılında Avrupa Şubesi açılmış ve ANKOS aynı yıl Avrupa SPARC’ın üyesi olarak bu girişimi desteklemiştir. SPARC’ın başlattığı açık erişim ve açık arşivler girişimi, tüm dünyada yayıncılık ve kütüphanecilik çevrelerinde üzerinde en çok konuşulan konulardan biri haline gelmiştir ve giderek yaygınlaşmaktadır.

ANKOS ayrıca Uluslararası Kütüphane Konsorsiyumları Koalisyonu (ICOLC-International Coalition of Library Consortia) ve Elektronik Kaynaklar İstatistik Standartları Birliği (COUNTER-Counting Online Usage of Networked Electronic Resources) üyesidir.

ANKOS yurt içinde de ULAKBİM EKUAL projesini desteklemekte; bu proje kapsamında özellikle abonelik modeline dayanan, geçici bir bilgi türü olan elektronik bilginin, kalıcı hale gelebilmesi için tüm ülkemiz adına depolanması (e-arşiv) konularında ULAKBİM’in teknik ve maddi desteğini beklemektedir. Bilginin depolanmasının çözüm bekleyen en önemli konulardan biri olduğu bilinciyle, ULAKBİM’in önderliğinde, ANKOS işbirliği ile ulusal bir e-arşiv yapılanmasının ülkemiz açısından önemli bir adım olacağı düşüncesindedir. Bugün orta büyüklükte bir kütüphanenin 20.000’in üzerinde e-dergiye ulaştığı göz önünde bulundurulacak olursa, olası bir uluslararası kriz durumunda, ülkemizde bilgiye erişimin kesilmesinin yaratacağı kaosu tasvir etmek olanaksızdır.